ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ
Μυθιστόρημα
του Σελίν, -κατά κόσμον
Λουί-Φερντινάν Ωγκύστ-
Γάλλος συγγραφέας (1894-1961)
Οι σημειώσεις, η μετάφραση και το επίμετρο της Σεσιλ Ιγγλέση Μαργέλλου είναι
αξιοσημείωτα!
Ένα
βιβλίο που σπάει κόκαλα.
Μοντέρνα
γραφή.
Παίζει
σταθερά -επί ξυρού ακμής-
Ανατρέπει
τα πάνω κάτω για την εποχή του.
Φοβερή
ελευθερία. Καμιά αναστολή.
Βουτάει
στα βαθιά νερά, χωρίς μάσκα.
Ανατόμος.
Τεμαχίζει σάρκες αφήνει σκελετό.
Μαυρο-ασπρες
εικόνες. Θυμίζουν ταινία Παζολίνι.
Κάνει
κύκλους.
Άγριες
εικόνες, ποιητικές εικόνες.
Σε
λαβύρινθο ανιχνεύοντας ΑΥΤΟ: Cą a débuté comme ça.
Το
μυθιστόρημα εκδίδεται το 1932 και ενώ έχει τεράστια εκδοτική επιτυχία, είναι η πέτρα του
σκανδάλου για την ωμότητα της γλώσσας, τις υποβολιμαίες ανθρώπινες σκέψεις, τη γυμνή αλήθεια που
πονάει, ένα ανελέητο γρονθοκόπημα στο στομάχι εχόντων ανθρώπινη συμπεριφορά και
πολιτική συνείδηση.
Σε
πρώτο πρόσωπο η αφήγηση του ήρωα της μυθιστορίας, με το όνομα Φερδινάνδος
Μπαρνταμού, (ταυτίζεται σε αντίστιξη με τον ίδιο τον συγγραφέα), που ταξιδεύει
στη ζωή αντάμα με ένα φίλο, τον Ροβινσώνα, το alter ego του.
Ταξίδι μιας εκδιωγμένης ζωής στην άκρη της
νύχτας δίπλα στη χώρα των νεκρών.
Εικοσάχρονα
παιδιά που τρέχουν με κείνη την πατριωτική περηφάνια στον πόλεμο και στην
περίπτωση του Μπαρνταμού στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, που όπως εύστοχα
ονοματίζει δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια
τεράστια παγκόσμια κοροϊδία, που εκμηδενίζει
τον άνθρωπο, θα συμπλήρωνα..
Παρακολουθούμε
τον ήρωα του βιβλίου στον πόλεμο όπου γνωρίζεται με τον συμπολεμιστή του
Ροβινσώνα, έναν τύπο τυχοδιωκτικό, που μέχρι τέλους παίζει ένα επικίνδυνο ρόλο
στις ζωές τους.
Στη
συνέχεια βλέπουμε τον εγκλεισμό του σε στρατιωτικό άσυλο. Μετά να μεταβαίνει σε
γαλλική αποικία της Αφρικής. Το ταξίδι του στη Ν. Υόρκη και την επιστροφή του
στη Γαλλία όπου εργάζεται ως γιατρός σε άσυλο φρενοβλαβών.
Διάβασα
το βιβλίο χωρίς βιασύνη, εξοργίστηκα και εξεγέρθηκα ταυτισμένη με τους
στρατιώτες μέσα στη βρώμα, στην απανθρωπιά, στις σφαγές του πολέμου, ψυχοπόνεσα
τον τρόμο του επαπειλούμενου θανάτου του ήρωα και υπερασπίστηκα τις ενέργειές
του να ξεφύγει από τα δόντια του μακελάρη της ζωής νέων ανθρώπων.
Τελικά
το βιβλίο δεν ταξινομείται: Nαι είναι αντιπολεμικό, Nαι είναι κοινωνικό, Nαι
είναι ερωτικό, Nαι είναι ψυχογράφημα χαρακτήρων, Nαι είναι ένα ύμνος στον ανεξέλεγκτα αιμοβόρο
ανθρώπινο κανιβαλισμό, Nαι σε καταθλίβει,
Nαι ευφυολογεί, Nαι χαμογελά στην
αγνή αγάπη μιας πόρνης αν και την εγκαταλείπει ο ήρωάς μας. Ναι χαμογελά στον
μικρό, αθώο Μπεμπέρ που ο ήρωάς μας
γιατροπορεύει χωρίς ελπίδα σωτηρίας. Άλλο
ένα μεγάλο χαμόγελο στον Αλσίντ χαμένος και χωμένος στην αφρικανική ζούγκλα για
χρόνια, με γλίσχρο μισθό, για τη ζωή μιας ανάπηρης ανεψούλας που την είχε βάλει
στις καλόγριες στο Μπορντώ.
Ένα
μυθιστόρημα του εικοστού αιώνα, ένα μυθιστόρημα σημερινό, διαχρονικό, μια γραφή
φρέσκια, δυνατή, σε γλώσσα καθομιλουμένη.
Ανθολογώ
παραθέτοντας, ό,τι μπορούσα, μέσα σε χιλιάδες λέξεις και φράσεις που
αποτυπώνουν, επαναστατικά, τις μύχιες σκέψεις του συγγραφέα να σκιαγραφεί
εξατομικεύοντας την παγκόσμια υποκρισία που ξεφτιλίζει τις μικρές ζωές μας.
-σελ. 101: Η ηρωική ποίηση κυριεύει αμαχητί αυτούς που δεν πολεμάνε κι ακόμα
περισσότερο αυτούς που ο πόλεμος κάνει ζάπλουτους. Είναι επόμενο.
-σελ. 461. Όταν διασχίζαμε αντάμα
πολυσύχναστους δρόμους, οι άνθρωποι στρέφονταν για να συμπονέσουν τον τυφλό. Κι
αν νιώθουν οίκτο οι άνθρωποι για τους τυφλούς και τους ανάπηρους, κι αν έχουν
απόθεμα αγάπης! Το 'χα αισθανθεί κάμποσες φορές έντονα τ' απόθεμα αγάπης. Υπάρχει
μπόλικο από δαύτο. Δεν μπορείς να πεις τ' αντίθετο. Μόνο που 'ναι κρίμα να
παραμένουν τέτοια γομάρια με τόσο απόθεμα αγάπη οι άνθρωποι. Δεν τους βγαίνει
αυτό είναι όλο. Εντός τους είναι και εντός τους μένει, δεν τους χρησιμεύει σε τίποτα.
Ψοφάν εντός τους από αγάπη..
-σελ. 446. Πρέπει να βιαστείς,
δεν πρέπει να χάσεις το τρένο του θανάτου σου. Την αρρώστια, τη μιζέρια που
σκορπάει τις ώρες....
Δεν θα προλάβεις, να τις λες! Χώρια
ο πόλεμος, πάντα έτοιμος κι αυτός, μες στην εγκληματική ανθρώπινη ανία, ν' ανέβει
απ' το υπόγειο όπου είναι κλεισμένοι οι φτωχοί. Σκοτώνουμε άραγε αρκετούς φτωχούς;
δεν είναι βέβαιο.. τίθεται το ερώτημα. Μήπως θα 'πρεπε να
σφάξουμε όσους δεν καταλαβαίνουν; και να γεννηθούν κι άλλοι, καινούργιοι φτωχοί,
και ούτω καθεξής, ώσπου να 'ρθουν κάποιοι που θα το πιάσουν το παραμύθι, όλο το
παραμύθι..
-σελ.469. έχουν έναν κάποιο τρόπο
να μιλάν οι αριστοκράτες...... σε φοβίζουν οι φράσεις τους, έστω κι ανώδυνες. Φοβάσαι
μη γλιστρήσεις πάνω τους και μόνο απαντώντας τους. Ακόμα κι όταν παίρνουν τόνο
μάγκικο για να τραγουδήσουν τα τραγούδια των φτωχών, έτσι, για να κάνουν κέφι,
την κρατάν αυτή την αριστοκρατική προφορά που σε κάνει να δυσπιστείς και ν' αηδιάζεις, μια προφορά που 'χει πάντα
σαν ένα μικρό μαστίγιο μέσα της, σαν αυτό που πάντα χρειάζεται όταν μιλάς στους
υπηρέτες....
-σελ. 582. ...να γεμίσω το κεφάλι
μου με μία και μόνη ιδέα, μια σκέψη υπέροχη όμως, πολύ πιο ισχυρή απ' το θάνατο,
κι ότι θα μπορούσα με μόνη την ιδέα μου να χύσω παντού, από ηδονή, ανεμελιά και
θάρρος. Ένας χυσιάρης ήρωας. Από θάρρος θα 'χα μπόλικο εγώ. Θα μου
ξεχείλαγε μάλιστα από παντού το θάρρος,
κι η ζωή η ίδια δεν θα 'ταν πια τίποτε άλλο από μια ολάκερη ιδέα θάρρους που θα
'σπρωχνε τα πάντα, ανθρώπους και πράγματα, απ' τη Γη ως τον Ουρανό. Και επί τη
ευκαιρία, θα 'χαμε επιπλέον τόση αγάπη, που ο Θάνατος θα 'μενε κλεισμένος μέσα
της, αντάμα με την τρυφερότητα, και θα 'ταν τόσο καλά εντός της, τόσο θαλπερά,
που θα το φχαριστιόταν επιτέλους ο μπαγάσας και θα τον γλεντούσε εντέλει τον έρωτα
κι αυτός, όπως όλοι. Να τι θα 'ταν ωραίο!
Σημείωση:
Για τον Σελίν έχουν γραφτεί πολλά, ήταν φανατικός αντισημίτης, καταδικάστηκε
για εσχάτη προδοσία από τη χώρα του, φυλακίστηκε...
Γράφει
ο Δημήτρης Παλάζης: ο Σελίν παρασύρθηκε από την συνομωσιολογική προπαγάνδα του
φασισμού της εποχής. Μια από τις πάμπολλες περιπτώσεις, όπως συμβαίνει στον καθένα
μας κάποιες φορές με τη σημαντική βέβαια διαφορά ότι δεν συντασσόμαστε μ' ένα
φασιστικό κίνημα, όπως έκανε ο Σελίν. ΄Αλλωστε, άλλες εποχές τότε, άλλες τώρα.
Μοιάζουν, αλλά είναι διαφορετικές.
Ευγενία
Μακαριάδη.
