ΜΑΥΡΟ ΝΕΡΟ του Μιχάλη Μακρόπουλου Εκδόσεις ΚΙΧΛΗ

 

ΜΑΥΡΟ ΝΕΡΟ του Μιχάλη Μακρόπουλου

     Εκδόσεις ΚΙΧΛΗ

Ο Μιχάλης  Μακρόπουλος γεννήθηκε το 1965 στην Αθήνα. Είναι συγγραφέας και μεταφραστής.

Έχει γράψει τις  νουβέλες: Σπουργίτω, Το δέντρο του Ιούδα, Τσότσηγια και άλλες ιστορίες.

 

Τριτοπρόσωπη –κυκλική- αφήγηση. Υπέροχη γλώσσα, ρέει το κείμενο. Ήρωες μια δράκα ανθρώπων,  ένας Πατέρας με ανάπηρο γιο, τα ερειπωμένα εγκαταλειμμένα σπίτια, τα βουνά, τα δάση, η λίμνη, η λαβωμένη ομορφιά του ορεινού τοπίου με –ατάκτως ερριμμένα- εξαρτήματα εξόρυξης υδρογοναθράκων. Άνθρωποι που δεν εγκαταλείπουν τη γη τους -ορεινά  Ηπειρώτικα χωριά-.μέχρι θανάτου. Χρησιμοποιεί λέξεις ντοπιολαλιάς (θυμίζει Παπαδιαμάντη), η γραφή του ποιητική. Το θέμα  έχει να κάνει με τις  συνέπειες της οικολογικής καταστροφής (μεγάλο πρόβλημα). Η νουβέλα  διαβάζεται με εξαιρετικό ενδιαφέρον (δεν την αφήνεις απ’ τα χέρια σου).

Αλληγορικό έργο, ατμόσφαιρα δυστοπική, ένας λαβύρινθος ατομικής και συλλογικής σκέψης. Έντονα στοιχεία ηθογραφικά, περιβαλλοντικά, θρησκευτικά, κοινωνικά, πολιτικά. Καμιά ελπίδα αναδημιουργίας –ως η πράσινη ανάπτυξη- παρά μόνο οι θολές φιγούρες ανθρώπων της γης πιστοί της φύσης. Καθώς και σκόρπια, στα ολόγυρα ερημωμένα χωριά, εξωκλήσια με αχνές τοιχογραφίες αγίων, όπου με το προσκύνημα τους σε κάθε θρησκευτική γιορτή συνυπολογίζεται ο χρόνος.

Η μόλυνση του περιβάλλοντος εξ αιτίας της σύγχρονης ζωής και της τεχνολογίας. Η αποψίλωση των δασών, η υλοτομία, τα βιομηχανικά απόβλητα (με τις διάφορες χημικές ουσίες), και τα απόβλητα από πυρηνικές δοκιμές σκοτώνουν την πανίδα και τη χλωρίδα της γης.

Ο Μακρόπουλος μας οδηγεί σε τοπία της Ελληνικής υπαίθρου ανάμεσα σε ερείπια και δάση. Ανάμεσα στην ομορφιά και την εγκατάλειψη. Πηγαινοερχόμαστε  μαζί με τους ήρωές του σε διάφορα χωριά των Ιωαννίνων και συγκεκριμένα της επαρχίας Πωγωνίου, Καλπάκι, Δελβινάκι, τη λίμνη Ζαραβίνα, κ.α., που έχει επέλθει η καταστροφή και μόλυνση από την ρύπανση του περιβάλλοντος.

Το μολυσμένο νερό, τα δέντρα, οι δηλητηριασμένοι καρποί τους, οι άνθρωποι τα ζώα, με το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας, οι αυξημένες γενετικές μεταλλάξεις, το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων. Παγκόσμια απειλή, που μπορεί ο αναγνώστης να πάρει μια μικρή πικρή πρόγευση καταστροφής κάθε μορφή ζωής από το βιβλίο του Μιχάλη Μακρόπουλου.

Μια δράκα ανθρώπων έχει μείνει στο μολυσμένο Πωγώνι. Άνθρωποι που δεν σκοπεύουν να εγκαταλείψουν τον τόπο που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν, γέννησαν. Αποφασισμένοι στη γη αυτή να  αφήσουν τα κόκαλά τους.

Οι κεντρικοί ήρωες του έργου ο Πατέρας και ο γιος του Χριστόφορος, ανάπηρος, από τη γέννα, μόνο το ένα χέρι έχει γερό, και λίγοι χωρικοί –ας χρησιμοποιήσω εδώ τον τίτλο της ταινίας- «Οι τελευταίοι των Μοϊκανών», έχουν μείνει στο χωριό.. Ένας ύμνος αγάπης Πατέρα-γιού, ένας ύμνος αγάπης για τη γη τους, ένας ύμνος αξιοπρέπειας και στο τέλος του έργου μια χαραμάδα αισιοδοξίας μ’ ένα ανέλπιστο δώρο στον λαβωμένο άγγελο.

 

 

Απανθίζοντας:

**Ένας σκύλος τους πήρε για λίγο στο κατόπι. Απ’ την πείνα τα κόκαλα πετιόνταν κάτω από’  το πετσί του, έλεγες πως με κάθε κίνηση θα ‘σκιζαν το δέρμα-φαινόταν άρρωστος, με θολό μάτι και μαδημένη γούνα. Βάδιζε και ανάσαινε από συνήθειο, ήδη νεκρός χωρίς ακόμα να το’ χει καταλάβει- ή ίσως το ήξερε, γιατί ποιος μπορεί να πει τι ξέρει ένας σκύλος και τι όχι – κι απλώς ή δύναμη της συνήθειας ήταν πιο ισχυρή κι απ’ αυτήν του θανάτου ακόμη∙ όμως μετά απόκαμε και σωριάστηκε στις λάσπες.

**«Λένε ότι μας σκοτώνει να μένουμε εδώ».

«Έπρεπε να το ‘χαν πει πολύ παλιά αυτό, Γιάννη», είπε η Αθηνά του Κοτσίνη, με τα λόγια της πότε να σκαλώνουν καιι πότε να παίρνουν ξαφνικά φόρα. «Να μας πουν πως θα μας σκότωνε αυτό που θα έκαναν κα να μας ρωτήσουν έπειτα αν το θέλαμε. Τώρα είναι η μόνη ελευθερία που’ χουμε, ν’ αποφασίσουμε εμείς πού θα πεθάνουμε».

** Όποτε πεινούσε, άπλωνε το χέρι κι έκοβε ένα μήλο, ένα βερίκοκο, ένα αχλάδι, από δέντρα που οι χυμοί τους ήταν δηλητήριο και κανέναν χέρι δεν άγγιζε τους καρπούς τους. …… Άμα διψούσε, στεκόταν στην επάνω βρύση του χωριού, ή στην κάτω, έσκυβε κι έπινε με τις χούφτες το νερό που είχε δηλητηριάσει τον τόπο…. Η Αθηνά Κοτσίνι είχει γίνει ένα μ’ αυτόν τον τόπο, βάζοντας τον μέσα της μιλώντας με τα φαντάσματά του. Αν πέθαινε όπως ήταν βέβαιο ότι θα συνέβαινε σύντομα ο θάνατός της δεν θα ‘ταν τόσο ένα τέλος όσο μια συνάντηση, και το μολυσμένο χώμα θα τη δεχόταν στη σκοτεινή και νοτερή του αγκαλιά σαν ξενιτεμένη που παλινόστησε.

Τζένη Μακαριάδη

 

 

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΕ ΞΕΝΗ ΓΗ του David Park Εκδόσεις Gutenberg

 

 

                                                                                                (11.01.2021)

 

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΕ ΞΕΝΗ ΓΗ του David Park

       Εκδόσεις Gutenberg

  

 Ο David Park γεννήθηκε στο Μπέλφαστ της Ιρλανδίας το 1953. Το μυθιστόρημά του «Ταξιδεύοντας σε ξένη γη» τιμήθηκε με το βραβείο του καλύτερου Ιρλανδικού Μυθιστορήματος της Χρονιάς για το 2019.

Πρώτη φορά διάβασα έργο του David Park και αμέσως ενθουσιάστηκα με την εξαιρετική αρχή του μυθιστορήματος.

Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, σε παροντικό χρόνο, σε ελκύει να μπαίνεις στις ενδόμυχες σκέψεις του ήρωα και να ζεις έντονα τις αναδρομές και το τώρα της ζωής του.

Ένα μυθιστόρημα συναισθηματικό, συγκινητικό, ρεαλιστικό, κοινωνικό, που αξίζει να διαβαστεί.

Ο ήρωας του έργου, ο Τομ, ξεκινάει ένα μεγάλο ταξίδι, για πρώτη φορά, από το Μπέλφαστ της Β. Ιρλανδίας στο Σάτερλαντ της Αγγλίας, με σκοπό να φέρει στο σπίτι για τη γιορτή των Χριστουγέννων τον γιο του Λιουκ, που έχει αποκλειστεί εκεί από την κακοκαιρία και επιπλέον είναι γριπωμένος.

Ένα ταξίδι ενδοσκόπησης, αυτοσυνείδησης, αλλά και με φωτογραφικές λήψεις. ο Τομ είναι επαγγελματίας φωτογράφος. Ταξίδι που συνοδεύεται μουσικά (μπορεί ο αναγνώστης να ακούσει τα κομμάτια, ως αναφέρονται στο τέλος του βιβλίου στο «σημείωμα του συγγραφέα», καθώς και τις λήψεις φωτογραφιών).

Αναφορά στις παραδόσεις, ως των Χριστουγέννων. Η παγωνιά της ενοχής στις οικογενειακές σχέσεις. Το χιόνι που απ τη μια μεριά ό,τι σκεπάζει το ομορφαίνει και από την άλλη τον πάγο, το κρύο το ψυχοσωματικό κρύο ως η απουσία, η απώλεια, ο θάνατος. Φόβοι, ενοχές, μνήμες, μυστικά κρυμμένα γυρεύουν την εξιλέωση. Ξένη γη ο τρόμος του άγνωστου ενός μοναχικού οδηγού σε συνθήκες σφοδρής κακοκαιρίας. Η ξένη γη η άγνωστη φύση των παιδιών που οδηγούν γονείς σε αδιέξοδο.

Ένα έργο που σε βάζει στη θέση κάθε γονιού που βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού, κυριολεκτικά. Μια πάλη ζωής και θανάτου του παιδιού του. Τι μπορεί να κάνει άραγε περισσότερο ένας πατέρας, ως ο ήρωας της ιστορίας, να σταματήσει το έρμαιο παιδί του -υποχείριο κερδοσκοπικών εξουσιών θανάτου- σε χείμαρρο ταραχής, ψυχοσωματικού πόνου και ευτέλειας.

Απανθίζοντας:

*.. Όλα είναι κρυμμένα, ακόμα και τα μυστικά που τ’ αγκαλιάζω σφιχτά για να τα εμποδίσω να βγουν στο φως, κι ο κόσμος απλώνεται σε τόσες άπειρες επιφάνειες, που αδυνατώ να τον αιχμαλωτίσω σε ένα και μόνο πλάνο κι έτσι μισοκλείνω τα μάτια μου, μονάχα για να κρατήσω εκτός το ανεμοδαρμένο χιόνι. Όλα τα πράγματα οφείλουν να έχουν ένα σκοπό, γι’ αυτό πρέπει κι εγώ να βρω τον δικό μου, ή αλλιώς να παραδοθώ στο κάλεσμα τούτης της παγωμένης γης που μου φωνάζει ν’ ακολουθήσω  την εξάντλησή μου και να αναπαύσω το κεφάλι μου στο μαλακό μαξιλάρι του χιονιού.

*…Και λέω κάτι που είναι λάθος κι εκείνη θυμώνει μαζί μου για μέρες, έτσι που μοιάζει πως η σκιά του εξακολουθεί να μας καταδιώκει, μα τελικά αντιλαμβάνομαι ότι το να είσαι παντρεμένος με κάποιον και όσο κοντά κι αν έχετε έρθει δεν σου δίνει δικαίωμα ιδιοκτησίας στις αναμνήσεις του ούτε σε κάνει κομμάτι της ιστορίας του που προηγήθηκε της γνωριμίας σας.

*.. Ψέματα και απουσίες γίνονται το μοτίβο των ημερών μας. Η Λόρνα μισεί το ψέμα γιατί έχει αυτή την αυστηρή αίσθηση ηθικής και δεν μπορεί παρά να οργίζεται μ’ αυτή την εσκεμμένη παρέκκλιση απ’ την αλήθεια. Εγώ δεν νιώθω ποτέ ότι δικαιούμαι να κρίνω γιατί γνωρίζω πως τα ψέματα είναι απλώς πράγματα που λέμε για ν’ αποφύγουμε να πονέσουμε είτε τον εαυτό μας είτε κάποιον άλλο. Γνωρίζω όμως επιπλέον ότι οι συνέπειές τους είναι απρόβλεπτες  κι ότι δεν έχουμε τρόπο να ξέρουμε που θα μας οδηγήσουν στο τέλος.