Πέμπτη 31 Μαρτίου 2011

περί ελληνικών.

Ευχαριστώ τον φίλο μου Β.Γ. για το ακόλουθο κείμενο, ευτυχώς φίλε που καλύπτεις την άγνοιά μου γιατί τα κενά του μυαλού μου είναι αμέτρητα και τόμοι λεξικών δεν θα χωρούσαν ούτε σ' αυτό, μα ούτε και στο σπίτι μου.
Με αγάπη, Ευγενία.

Επί της ευκαιρίας κράτα ακόμα μια λέξη: delete από το αρχαίο ελληνικό έπίθετο δηλητήριος, αντίθετη έννοια του "σωτήριος". Το δηλητήριο που λέμε σήμερα είναι το ουδέτερο του επιθέτου στην πλήρη έκφραση δηλητήριον φάρμακον και προέρχεται από το ρήμα δηλέομαι του οποίου η έννοια επί πραγμάτων είναι "καταστρέφω'', "φθείρω'', ενώ επί ανθρώπων σημαίνει και "εξοντώνω". Εξ ου και δήλημα (προσοχή: δεν είναι ανορθόγραφο) που σημαίνει βλάβη, αίτιο καταστροφής. Από αρχαία ελληνικά σκίζω! Έτσι;
Άντε, επειδή σε συμπάθησα θα σου πω ακόμα μια αγγλική λέξη εξ αρχαίων ελληνικών.
.....

Tit ξέρεις τι σημαίνει; Η ρώγα του στήθους, καλά εντάξει, η θηλή, (εξ ου και θηλυκό). Αν διάβαζες αγγλικά ερωτικά μυθιστορήματα (ή μήπως διαβάζεις και δεν το ξέρω;) θα τη συναντούσες σε κάθε σελίδα δυο με τρεις φορές τουλάχιστο.Ε, λοιπόν προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη "τιτθή",΄κομμάτι δύσκολο στους Άγγλους να βάλουν θήτα (που δεν έχουν) μετά από ταυ και κράτησαν μόνο το τιτ που ακούγεται και παιχνιδιάρικο. 'Οσο για τη "θηλή" που σου λέω λίγο πιο πάνω, ασφαλώς θα ξέρεις ότι στα αρχαία άνω γερμανικά λεγόταν tila (Μπαμπινιώτη, δεν τα γράφεις αυτά!).. Εύθυλος δε λεγόταν η έχουσα μεγάλα μαστάρια (μόνο για κατσίκες και αγελάδες λεγόταν βέβαια), ενώ για τις γυναίκες, αποκλειστικά, ήταν το κομπλιμέντο "αγλαοθηλής" (η έχουσα περήφανα στητά στήθη).
Άντε, αρκετά για σήμερα.. Φτάνει.. Να κάνουμε και καμιά δουλειά εδώ μέσα...


Ύστερα από πολύχρονες μελέτες δύο ωρών εντόπισα στα λεξικά όλου του κόσμου που έχω στην απέραντη βιβλιοθήκη μου των δυο ραφιών διάφορες λέξεις σε ξένες γλώσσες (κυρίως αγγλικά που ξέρει και η κουτσή Μαρία καλύτερα από μένα), που προέρχονται από ρίζες ελληνικές. Και φυσικά δεν αναφέρομαι στις γνωστές ελληνοποιημένες λέξεις των επιστημών (λες και είχαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι είχαν γνώση π.χ. για την homiopathetic ή είχανε περιγράψει τα κοιλιακά συμπτώματα της disenderia ως δυσεντερία).
Αναφέρομαι σε λέξεις αγγλικές κατά βάση που σε πρώτη όψη δεν μοιάζουν για ελληνικές. Μάλιστα, κάποια ετυμολογικά λεξικά της αγγλικής (π.χ. Webster) δεν φτάνουν ίσαμε την αρχική ρίζα, μα σταματούν στην παλαιοαγγλική καταγωγή της λέξης ή στην σαξονική της.
Θα μπορούσες να με χαρακτηρίσεις ως ελληναρά που ψάχνω και αναγάγω στα ελληνικά καθημερινές λέξεις του αγγλικού λεξιλογίου, αλλ’ όμως δεν είναι έτσι. Τις βρήκα περιδιαβάζοντας στις σελίδες των λεξικών του Σταματάκου, του Δημητράκου, των Λιντλ και Σκοτ, του Σάθα κλπ στα ελληνικά, αλλά και σε λεξικά ετυμολογίας της Οξφόρδης του Καίμπριτζ, του Γουέμπστερ και κάποια άλλα λίγο πιο… άγνωστα στο μεγάλο κοινό.

Την προσπάθεια την είχα πρωτοξεκινήσει το 1996 και από τότε μαζεύω ό,τι βρω τεκμηριωμένο. Σου στέλνω μερικές και πες μου τη γνώμη σου. Πάντως για να βγει βιβλίο δεν είναι ακόμα αρκετές. Είναι κάπου μόλις 200 λέξεις. Οι περισσότερες είναι αγγλικές. Το ότι μερικές δε, είναι από το ερωτολαγνικό λεξιλόγιο είναι γιατί τις θεωρώ αρκετά χρήσιμες στην καθημερινή μας επικοινωνία. Γενικώς, όχι μεταξύ εσού και εμού φυσικά. Εμείς είμαστε καλά παιδιά και δεν χρησιμοποιούμε τέτοιες λέξεις. Έτσι;
Ball = μπάλα (επακριβώς: φούσκωμα) από το φαλλός.
Lick = γλείφω από το λείχω
Peep = κλεφτή ματιά από το οπιπευτήρ (Peeping Tom = ηδονοβλεψίας)
Stand = στέκομαι από το ίστημι
Kiss = φιλώ από το κύσσω (β’ αόριστος του κύνομαι= φιλώ) (Kiss me = Κύσσον με = φίλα με)
odor = οσμή , από το οδμή (μυρωδιά)
Caress = θωπεύω, χαϊδεύω από καρρέζω ή καταρρέζω
Maccelaria (ιταλικά) Metzgerai (γερανικά) = χασάπικο από το μάκελλον = κρεοπωλείο
Hound = σκύλος (γερμανικά) και κυνηγόσκυλο (αγγλικά), αλλά και το γαλλικό chien
από το κύων (canis στα λατινικά)
Hill (αγγλικά) colline (γαλλικά) collina (ιταλικά, ισπανικά και πορτογαλικά) = λόφος από το κολωνός (λόφος). Το Κολωνάκι που είναι λοφίσκος το ξέρεις;
One, un, uno, ein, jendan (σερβικά) κλπ = ένας, από το ουδέτερο αριθμητικό ένα. Το ίδιο και για τα υπόλοιπα βασικά αριθμητικά ως και το δέκα (συμπεριλαμβανομένου και του εννέα, ενώ το ‘‘σ’’ πρώτο γράμμα του έξι σε όλες τις γλώσσες είναι η δασεία του ‘‘ε’’ στα ελληνικά).
Remus (λατινικά) = κουπί θ remo (ιταλικά) κωπηλατώ (πιθανώς και το αγγλικό oar (κουπί), αλλά και rowing (κωπηλασία) από το ερετμός (κουπί)…Row (rowing) σειρά από την εν σειρά διάταξη των κωπηλατών στα αρχαία πλοία.
Red, rouge, rosso, rubio, rot, rood (ολλανδικά) = κόκκινος από το ερυθρός
Hart (και ολλανδικά), Herz, coeur, cuore, corazón, coração, cord (λατινικά) = καρδιά από το καρδία, ή για την ακρίβεια από την αρχαιότατη ρίζα κηρ(δ), και στα αρχαία χεττέικα ήταν καρντ.
Καπίκι (υποδιαίρεση του ρώσικου ρουβλίου) από την κάπιθη (μετρική μονάδα ελαχίστης χωρητικότητας)
Argentina (θηλυκό του argentine) = άσπρος φωτεινός (και καταχρηστικά: ασημένιος, όχι όμως στα ισπανικά, παρά μόνο στα γαλλικά, όπου argent= χρήμα και ιταλικά argento) από το αργήεις (άργος), ομηρική λέξη για το αστραφτερός (αλλά και γοργός σαν αστραπή)
Ail (γαλλικά), aglio (ιταλικά) ajo (ισπανικά), alho (πορτογαλικά) = σκόρδο από το αγλίδιον (μίσχος του σκόρδου, ενώ σκόροδον ο βολβός). Επίσης: αλιάδα είναι η κεφαλλονίτικη σκορδαλιά από το βενετσιάνικο aglata (σκορδόσουπα με πατάτα για να γίνει βελουτέ)..
Αυτά φιλενάς για τον πρωινό καφέ σου. Και μια ανάποδη προέλευση λέξης για επίλογο. Το ξέρεις, ότι όσο κι αν ψάξεις για την ερμηνεία της λέξης
Παράδεισος στα ελληνικά ετυμολογικά λεξικά δεν θα την βρεις; Μολονότι έτσι μετέφρασαν οι Ο’ την εβραϊκή λέξη Εδέμ στα ελληνικά, όταν μετέφρασαν την Παλαιά Διαθήκη στα ελληνικά. Κανένας δεν ξέρει γιατί τους ήρθε να την πούνε παράδεισο. Η λέξη είναι… περσική και σημαίνει λουλουδιασμένος κήπος.
Καλημέρα σου...
ο φίλος σου Β.Γ.
Y.Γ. Επειδή εγώ δεν κάνω copy paste, αλλά φτιάχνω δικές μου παραγωγές το κείμενο το έγραψα για σένα αποκλειστικά. Μη το κάνεις προώθηση.
Υ.Γ. Μη νοιάζεσαι μόνο στο blog μου θα το αναρτήσω. Ευγενία.

Τετάρτη 30 Μαρτίου 2011

Οδύσσεια μιας χάρτινης ηρωίδας.

Ήταν κρυμμένη χρόνια σ’ ένα ντουλάπι κάποιος της άνοιξε την πήρε στα χέρια, την κράτησε με ευλάβεια γιατί αιμορραγούσε από το λάβωμα του έρωτα, την προσποιητή φιλία που τόσο εύκολα την ξεγέλασε. Παράλληλα μια άλλη ζωή με το φάντασμα της δολοφονημένης μάνας που ποτέ δε γνώρισε, μια ζωή στην αναζήτηση μιας αγάπης με οποιοδήποτε τίμημα έξω από κανόνες ηθικής συμπεριφοράς, εκτεθειμένη πέρα για πέρα στην ασπλαχνιά του φονιά.

Πέρασαν χρόνια ξεχασμένη ακόμα και από τον δημιουργό της, μέχρι που τα αισθαντικά χέρια μιας σκηνοθέτιδας την κράτησαν απαλά με τη σκέψη να τη ζωντανέψει στο γυαλί. Ώρες και μέρες πολλές μίλησαν καρδιά με καρδιά η σκηνοθέτρια με τη χάρτινη ηρωίδα. Στροβιλίστηκαν στο χορό της αιώνιας μοναξιάς μέσα σε πλήθος κόσμου και έφτασαν ασθμαίνοντας στα έμπειρα χέρια της Κάκιας που τις αγκάλιασε και γρήγορα συνέθεσε το σενάριο όπως εκείνη αισθανόταν. Ω’ του θαύματος το «κανάλι» το ξεχώρισε ανάμεσα σε πάμπολλα και το κατέταξε ανάμεσα στα πέντε πρώτα. Ελπίδες πολλές, μέχρι που νέο «ανακοινωθέν» του καναλιού έδωσε παράταση κατάθεσης σεναρίων και η «χάρτινη ηρωϊδα» καθώς και τ’ άλλα σενάρια της περασμένη χρονιάς ξεχάστηκαν...

Στη Βίκυ και στην Κάκια, που δούλεψαν με μεράκι τη «νουβέλα» μου με τίτλο «Κάλτσα με ραφή», στέλνω ένα χαμόγελο από καρδιάς με τη σιγουριά ότι τίποτε δεν χάνεται, κάτι που γεννήθηκε στο χαρτί κουβαλάει ένα τόσο δα κομματάκι από δικές μας ζωές, πολλές ζωές, που σέβεται ο χρόνος ο μόνος χωρίς γομολάστιχα.

Ευχαριστώ για τον κόπο, χαίρομαι για τη φιλία μεγάλο κέρδος για μένα.

Δευτέρα 21 Μαρτίου 2011

"Τα άσπρα άλογα, Ρόσμερσχολμ"

13.03.11.
Παγκόσμιο Θέατρο.

Ερρίκου Ίψεν (Ίμπσεν, Χένρικ Γιόχαν) – γεν. 1828-1906 Νορβηγία-

Έργα του: Το Κουκλόσπιτο (1879)
Οι Βρυκόλακες (1882)
Η Αγριόπαπια (1884)
Η Κυρά της θάλασσας (1888)
Έντα Γκάμπλερ (1890)
Αρχιτέκτων Σόλνες (1892)
κ.α.

Σπουδαίος συγγραφέας-δραματουργός μοντέρνου, ρεαλιστικού θεάτρου, φιλοσοφικών, κοινωνικών τάσεων, και εκφραστής του ερωτικού τριγώνου, ανδρόγυνο με εραστή ή ερωμένη, το επονομαζόμενο ιψενικό τρίγωνο.
Στο θέατρο έχεις την εικόνα, το λόγο, την καλλιτεχνική ερμηνεία των ηθοποιών, οπωσδήποτε τη θεματολογία του έργου, τη σκηνοθετική άποψη, κ.α... Υπάρχει όμως και κάτι άλλο, που το βρίσκεις κατ’ ευθείαν διαβάζοντας το κείμενο του συγγραφέα εισχωρώντας στο βάθος, στο νοούμενο, αν θέλετε, των λέξεων. Διαβάζοντας ανακαλύπτεις σε κάθε φράση, λέξη, κίνηση, την καταπληκτική αξιοσύνη του Ίψεν να μπαίνει στην ψυχή των ηρώων του και εντυπωσιάζεσαι το πόσο καλά γνωρίζει τη γυναικεία ψυχολογία και πόσο προτού η ίδια συνειδητοποιήσει το βάρος της θέσης της στον κόσμο του 19ου αιώνα, όπου ο κοινωνικός της ρόλος δεν της επέτρεπε ελευθερία σκέψης, εκείνος ρεαλιστικά τη φέρνει στο επίκεντρο ενός σκεπτόμενου ανθρώπου με γνώσεις και νέες ιδέες.

«Τα άσπρα άλογα» είναι η προκατειλημμένη διάθεση των χωρικών να πιστεύουν στα φαντάσματα των νεκρών που εμφανίζονται στα βάθη της χαράδρας του τόπου όπου ο συγγραφέας τοποθετεί τους ήρωές του.

Στο παλιό αρχοντικό του Ρόσμερ, λοιπόν, σε μια μικροπολιτεία των φιορδ της Δ. Νορβηγίας, εξελίσσεται το δράμα όχι μόνο του «ερωτικού τριγώνου» με κατάληξη την ήττα του νέου έρωτα, της πρωτόγνωρης αγάπης και φιλίας, αλλά σύγχρονων, ρεαλιστικών, κοινωνικοπολιτικών αντιλήψεων, που εναντιώνονται στο παλιό και παρωχημένο με πρόδηλο τον κίνδυνο των φορέων να εκτίθενται στις επιθέσεις της κοινωνίας που αντιστέκεται, με καταναγκαστικούς γραπτούς και άγραφους νόμους, στις νέες ιδέες που ανατρέπουν τις παλιές.

Η μακρόχρονα άρρωστη και άτεκνη σύζυγος του Ρόσμερ, Μπεάτα, έχει συντροφιά τη νεαρή θεράπαινα Ρεβέκκα της οποίας ο θαυμασμός στον διανοούμενο Ρόσμερ μετατράπηκε σε σχέσεις αμοιβαίας εκτίμησης, με καθημερινές συζητήσεις και ανταλλαγή γνωμών, σκέψεων με επίκεντρο τον εξευγενισμένο και ελεύθερο άνθρωπο. Η φιλική αυτή σχέση έκρυβε έναν αμοιβαίο αγνό, κρυφό, έρωτα, που δεν ξομολογιόταν ούτε στον ίδιο τους τον εαυτό... όμως εκείνος που μπορεί να καταλάβει τα μύχια της ψυχής του ερωτικού του συντρόφου, όταν o άλλος, αν και είναι παρών, έχει φωλιάσει σ’ άλλη καρδιά, είναι ο παλιός δυστυχής ερωτευμένος που απλά εκείνο που του απομένει είναι η παρουσία, η λύπη, η κατανόηση, που τον πληγώνει και τον υποτιμά.... έτσι η αρχόντισσα Μπεάτα αυτοκτονεί γκρεμισμένη στην άγρια χαράδρα.
Η βαριά αρρώστια την έφτασε στο σημείο αυτό πιστεύει ο σύζυγος..
Άραγε η κοινότητα των ανθρώπων το πιστεύει; ή σχολιάζει την ταπεινής καταγωγής νεαρή θεραπαινίδα, που εισέβαλλε στο Ροσμερσχολμ και έχει τον αέρα αρχόντισσας; Δεν είναι λίγες οι φορές που βλέπουν το άσπρο άλογο της νεκρής να αχνοφέγγει στη γέφυρα της χαράδρας..

Εξοργίζεται και απειλεί ο Κρολλ (αδελφός της νεκρής Μπεάτας) για τις νέες πολιτικές ιδέες του Ρόσμερ που δηλώνει: «δεν συντάσσομαι με το πνεύμα που κυβερνάει. Με κανέναν από τους αντιμαχόμενους. Θα προσπαθήσω να συγκεντρώσω ανθρώπους απ’ όλες τις πλευρές. Όσο πιο πολλούς και όσο πιο συνενωμένα μπορέσω. Θα αφιερώσω όλη μου την ύπαρξη και όλες μου τις δυνάμεις στον ένα και μόνο αυτό σκοπό, του να δημιουργηθεί αληθινή λαοκρατία στη χώρα.. το να γίνουν όλοι οι πολίτες της χώρας πολιτισμένοι, εξευγενισμένοι άνθρωποι».
Παράλληλα εξοργίζεται, απειλεί και προσβάλλει ο Κρολλ τη νεαρή Ρεβέκκα για το ρόλο της στην οικογένεια και θίγει την ταπεινή της καταγωγή...

Ξομολογούνται οι ερωτευμένοι αποσβολωμένοι και ένοχοι για έναν έρωτα που δεν εκφράστηκε, αλλά σίγουρα δεν ξέφυγε από τη ματιά της μακαρίτισσας.

Επειδή αγάπη, έρωτας είναι η ευτυχία και ευτυχία είναι το γαλήνιο, το χαρούμενο, το ατάραχο αίσθημα μιας συνείδησης χωρίς τύψεις, όπως ο συγγραφέας εκφράζει και επειδή οι δυο διαφορετικοί κόσμοι, ο ευγενής Ρόσμερ και η νεαρή Ρεβέκκα ταπεινής καταγωγής, συγκρούονται μια και το νέο, το ανατρεπτικό φτάνει αργά αφού προηγηθεί θυσία... το ερωτευμένοι ζευγάρι προχωρεί προς τη χαράδρα ξαφνιάζοντας την υπηρέτρια του αρχοντικού που τους βλέπει να απομακρύνονται στη γέφυρα, ενώ το άσπρο άλογο αχνοφέγγει όπως πάντα μολογούσε η αγαθή χωρική στη Ρεβέκκα... αλλά έτσι έπρεπε να γίνουν τα πράγματα μια και ο κόσμος της παλιάς ηθικής αυτό υπαγόρευε.

Ευγενία Μακαριάδη.

Τετάρτη 9 Μαρτίου 2011

Λέξεις, που έχασαν το νόημά τους

Τα νομοθετήματα στη χώρα μας είναι για να παραβιάζονται,
καθώς και οι κανόνες δικαίου που τους διέπουν; Αναρωτιέμαι.

Το Σάββατο (05.03.11) βρεθήκαμε μια παρέα φίλων σε ταβερνάκι, στο Μαρούσι, κλείσαμε «τραπέζι» αφού εξακριβώσαμε πως το εν λόγω κέντρο είναι για «μη καπνίζοντες». Εσκεμμένως αναζητήσαμε ένα τέτοιο κέντρο, μια και είχαμε στην παρέα φίλο με σοβαρή πάθηση. Μια κυρία μιας άλλης συντροφιάς, που δυστυχώς το τραπέζι τους ήταν ακριβώς δίπλα στο δικό μας, κάπνιζε αρειμανίως. ευγενικά φερόμενοι το είπαμε και μάλιστα χαμηλόφωνα στο γκαρσόνι. Εκείνος έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει, όμως εκείνη απάντησε με δυνατή φωνή ότι δεν υπάρχει περίπτωση να βγει έξω να καπνίσει και ότι είναι θαμώνας του κέντρου!. Απευθυνθήκαμε και στη διεύθυνση του μαγαζιού, αλλά «φωνή βοώντος». Μέχρι και τασάκι έβαλαν στο συγκεκριμένο τραπέζι και μάλιστα μετά την κυρία άναψαν τσιγάρο και οι δυο άντρες της αυτής παρέας. Μαζί με μας δυσανασχέτησαν και άλλοι, αλλά φευ η διάθεσή μας είχε χαλάσει. Εάν το συγκεκριμένο κέντρο ήθελε και την πίτα ολόκληρη.. έπρεπε να έχει περίκλειστους χώρους αποκλειστικά για καπνίζοντες καθώς και ειδικό κλιματισμό και εξαερισμό... όπως ο νόμος 3730/2008 άρθ.3 υπαγορεύει. Οπωσδήποτε δεν είναι οι νόμοι που θα επαναφέρουν λέξεις που έχασαν το νόημά τους όπως ο σεβασμός στον διπλανό μας, το συναίσθημα της τιμής ή φιλότιμο, αν θέλετε, η αξιοπρέπεια κ.α... Σημειώνω, εδώ, γιατί πολλές φορές παρεξηγούμε τα νιάτα, οι παραπάνω "καπνίζοντες" ήταν ηλικιωμένοι.