Η μεταμόρφωση -του Φραντς Κάφκα

                  Η μεταμόρφωση

           του Φραντς Κάφκα (1883-1924)

O Φραντς Κάφκα ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς  μυθιστοριογράφους και διηγηματογράφους  του 20ού αιώνα. Γερμανόφωνος και εβραϊκής καταγωγής, έζησε στη σημερινή Τσεχία και έγραψε όλα τα βιβλία του στη γερμανική γλώσσα. Γεννήθηκε στην Πράγα και πέθανε (από φυματίωση) στην Αυστρία σε ηλικία σαράντα ενός ετών.

Έργα του: Η δίκη, Ταξικές σχέσεις, Ο Πύργος, Στην αποικία των τιμωρημένων, Αμερική, Η μεταμόρφωση, κ.α.

Πολυδιαβασμένο μυθιστόρημα, γνωστό, αλληγορικό και τόσο αληθινό, που ο αναγνώστης μπορεί να βρει, στον χαρακτήρα του ήρωα Γκρέγκορ Σάμσα, τον εαυτό του κι αν όχι, μπορεί τα μέλη της οικογένειας του Γκρέγκορ να του θυμίσουν πρόσωπα οικεία που σε δύσκολες στιγμές, κοιτάζουν μόνο τον εαυτό τους, την επιβίωσή τους, το μέλλον τους. Έτσι, πολλές φορές όταν κάποιο μέλος της οικογένειας είναι ασήκωτο βάρος στην προκοπή ή στην επιβίωση των υπολοίπων, τότε η αποπομπή ή ο θάνατός του είναι η λύτρωσή τους. Είναι έτσι;

 Ας δούμε τι μας λέει η ιστορία του Γκρέγκορ Σάμσα.

Ο Γκρέγκορ εργάζεται σκληρά, ως πλασιέ,  σε μια επιχείρηση υφασμάτων, όπου ο αυταρχισμός των διοικούντων περισσεύει. Η δουλειά του τον φθείρει, τον εξαντλεί, διέξοδος δεν υπάρχει. Κουβαλάει στην πλάτη του τα βάρη της οικογένειας. Ο πατέρας του έχει σταματήσει να εργάζεται και εκείνος έχει αναλάβει να ξεπληρώσει τα χρέη του. Προσπαθεί με τη δουλειά  να εκπληρώσει, όσο γίνεται, τις προσδοκίες των γονιών  και της αδελφής του.  Σκέφτεται, μάλιστα, να πληρώσει τα δίδακτρα ενός καλού  ωδείου, ώστε να πάρει μαθήματα βιολιού η αδελφή του και να πραγματοποιηθεί το όνειρό της.  Νοιάζεται για ‘κείνη, που δείχνει  άβουλη, για τα  δεκαεφτά της χρόνια.

Ξυπνώντας ο Γκρέγκορ εκείνο το πρωί, από κακό όνειρο βρέθηκε στο κρεβάτι του μεταμορφωμένος σε τεράστιο έντομο. Αισθανόταν πολύ κουρασμένος και σκέφτηκε να κοιμηθεί λίγο ακόμα. Όμως η φουσκωτή κοιλιά και τα πολλά λεπτά ποδάρια του,  δεν του επέτρεπαν σχεδόν καμιά κίνηση. Έτσι, παρακολουθούμε τη ζωή του Γκρέγκορ-κατσαρίδα, όμως με λογική και συναίσθημα ανθρώπου.

Ο μοντερνιστής, για την εποχή του, Κάφκα, γελάει κάτω από τα μουστάκια του, γράφοντας μια αληθοφανή  ιστορία τρόμου, μια παράδοξη ιστορία, όπως εξ’ άλλου και σε άλλα του διηγήματα.

Αυτή η μεταμόρφωση βάζει τον αναγνώστη σε δίλημμα, τον αφορά. Η ευαισθησία του Γκρέγκορ, η ευγένειά του,  η φιλοπονία και η μέριμνα για την οικογένειά του, είναι ο ηθικός κανόνας του μέλους, εκείνου της οικογένειας, που συνήθως εκτιμούμε. Όμως όταν αναστατώνονται, και δεν μπορούν να λειτουργήσουν, να εξελιχθούν μέσα στην κοινωνία, τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, κι ακόμη όταν τον βλέπουν όχι σαν ο άνθρωπος, που ήταν και αγάπησαν, αλλά ως κατσαρίδα που προκαλεί αποστροφή, τότε τι;

Ο εκλεπτυσμένος Γκρέγκορ θα δώσει κι αυτή τη φορά, δυνατότητες καλής διαβίωσης στα μέλη της οικογένειάς του, με την εξαφάνισή του.

-Άκουγε τις φωνές πίσω του, αλλά δε ηχούσαν πια σαν τις φωνές ενός πατέρα∙ το πράγμα δεν ήταν καθόλου αστείο∙  ο Γκρέγκορ στριμώχτηκε στην πόρτα – ό,τι γίνει ας γίνει. Η μια πλευρά του σώματός του ανασηκώθηκε, βρέθηκε λοξός μέσα στο άνοιγμα, το ένα του πλευρό καταγδάρθηκε, η άσπρη πόρτα γέμισε με αηδιαστικούς λεκέδες∙  σε λίγο ο Γκρέγκορ είχε σφηνωθεί εντελώς και του ήταν αδύνατο να κινηθεί, τα ποδαράκια του από τη μια μεριά κλοτσούσαν στον αέρα μετέωρα, ενώ από την άλλη ήταν επώδυνα ζουληγμένα στο πάτωμα- και τότε ο πατέρας του έδωσε ένα γερό σπρώξιμο, πραγματικά λυτρωτικό που έστειλε τον Γκρέγκορ να προσγειωθεί αιμορραγώντας άσχημα μέσα στο δωμάτιο.

-Πρέπει να πάρει δρόμο, φώναξε η αδερφή του, δεν υπάρχει άλλη λύση, πατέρα. πρέπει απλώς να απαλλαγείς από την ψευδαίσθηση πως αυτό το πράγμα είναι ο Γκρέγκορ. Τόσο καιρό αυτό πιστεύαμε, να ποια είναι τελικά η δυστυχία μας. Από πού κι ως πού όμως να είναι τούτο δω ο Γκρέγκορ; αν ήταν πραγματικά αυτός, θα είχε από καιρό καταλάβει πως οι άνθρωποι δεν είναι δυνατόν να συμβιώνουν με ένα τέτοιο θηρίο και θα ‘χε φύγει μόνος του.

-Στο χέρι της έτυχε να κρατά μια μακριά σκούπα. Την άπλωσε από την πόρτα προς τον Γκρέγκορ και προσπάθησε να τον γαργαλήσει, χωρίς επιτυχία όμως. Τότε θύμωσε και τον έσπρωξε λίγο με τη σκούπα. Έπειτα τον έσπρωξε πάλι και μόνο όταν είδε πως δεν της έφερνε καμιά αντίσταση κατάλαβε πως κάτι δεν πήγαινε καλά. Σύντομα συνειδητοποίησε ακριβώς τι συνέβαινε, γούρλωσε τα μάτια της, άρχισε να σφυρίζει αλλά δεν έμεινε με τα χέρια σταυρωμένα∙ άνοιξε την πόρτα της κρεβατοκάμαρας και φώναξε μέσα στο σκοτάδι. –Ελάτε να δείτε, ετούτος ψόφησε. Είναι εκεί μέσα, έχει ψοφήσει για τα καλά σάς λέω.

.