"Η ΦΟΝΙΣΣΑ "του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ.(γεν. 1851-1911, Σκιάθος)

Έργα του:
- Σκιαθίτικα,
-Η Φόνισσα,
-Οι Έμποροι των Εθνών,
-Η Γυφτοπούλα,
κ.α.

Διάβασα ξανά (μετά από πολλά χρόνια) το βιβλίο αυτό του σημαντικότερού μας πεζογράφου, Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που αυτή τη χρονιά έχουμε την επέτειο των εκατό χρόνων από τον θάνατό του. Έχουν γίνει τόσες πολλές και ποικίλες διεξοδικές κριτικές- εισηγήσεις αυτού του πολυσήμαντου έργου, που η δική μου γραφή δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας κόκκος μιας ανάγνωσης που μου άφησε ένα σωρό συναισθήματα. σκέψεις θετικές και αρνητικές μιας ύπαρξης, ως της ηρωίδας, που μόνο σπουδαίοι επιστήμονες θα μπορούσαν να αναλύσουν την ψυχοσύνθεσή της, όπως κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, εγκληματολόγοι, ακόμα ακόμα και εκείνοι οι επίσης σπουδαίοι άνθρωποι που κινούνται και μάχονται υπέρ των αδυνάτων, υπέρ των μειονοτήτων, υπέρ των απλών και αδύναμων ενάντια σε κείνους, τους φανατικούς, που προξενούν δυστυχία και θάνατο σε κάτι διαφορετικό από κείνο που τους συμφέρει, όπως είναι η θεωρία της ανωτερότητας του φύλου και της ράτσας τους.

"Η θεία Χαδούλα η κοινώς καλούμενη Γιαννού η Φράγκισσα ή άλλως Φραγκογιαννού".

Άραγε η εξηντάρα Φραγκογιαννού, η ηρωϊδα μας, ήταν κακούργα; Ναι γιατί σκότωνε μικρά παιδιά. Αποκλειστικά θηλυκού γένους! Γιατί μόνο θηλυκά; Τι θέση είχε η γυναίκα στην ανδροκρατούμενη εκείνη εποχή; Τι θέση έχει η γυναίκα σήμερα; Είναι ανδροκρατούμενη η εποχή μας;

Άραγε είναι η γυναίκα εμπόρευμα σήμερα όπως τότε; Την προικίζουν σήμερα οι δικοί της; Είναι εκείνη που ανατρέφει παιδιά, που γεροκομεί γονείς, που εργάζεται ολημερίς μέσα και έξω από το σπίτι; Που γερνάει αλλά έρχεται ξανά η σειρά της να αναθρέψει εγγόνια, να βάζει πλάτη στην οικονομική ανέχεια των απογόνων της με ό,τι μπορεί να προσφέρει, όπως τότε; Τι ρόλο παίζαν τότε οι άρχοντες του πλούτου; Tι σήμερα; Υπάρχουν γυναίκες στον κόσμο που πεθαίνουν κατά τη διάρκεια του τοκετού από έλλειψη φροντίδας; Τουλάχιστον το 2001 ήσαν 600.000 γυναίκες, μια κάθε λεπτό! Τουλάχιστον (κατά το ίδιο έτος) 60 εκατομμύρια γυναίκες λείπουν από τις στατιστικές πληθυσμού σ' όλο τον κόσμο γιατί δολοφονούνται εκ προθέσεως μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες! Κάθε χρόνο πλέον των δυο εκατομμυρίων κοριτσιών υπόκεινται σε ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων! κλπ... κλπ...κλπ.


Στην περίπτωση της μυθιστορίας η Φραγκογιαννού είναι σπουδαία βοτανολόγος, με τα γιατροσόφια της βοηθάει τους πάσχοντες συγχωριανούς της και κάτι κερδίζει για το φτωχό της σπιτικό. Έχει διττή προσωπικότητα η Φραγκογιαννού; Aπό τη μια γιατρεύει τον πόνο των αρρώστων από την άλλη σκοτώνει;

Σήμερα, τι γίνεται; Γκρεμίζονται ακόμη στον Καιάδα οι ηττημένοι, οι κακούργοι, οι αδύναμοι, οι γέροι, οι ανάπηροι, οι άρρωστοι;

Σαν κοπελούδα η ηρωίδα είχε πατέρα αφέντη που σαν πράγμα την συνάλλαξε στον νέο αφέντη - σύζυγο. Άραγε συναλλάζουν σήμερα τις θυγατέρες;

Νύχτες ολάκερες μάτι δεν είχε κλείσει. Ξενυχτούσε, ηλικιωμένη γυναίκα, πλάι στο νεογέννητο, αρρωστιάρικο θηλυκό εγγόνι της, ενώ παράμερα κοιμόταν η ταλαιπωρημένη λεχώνα θυγατέρα της. Ταλαιπωρημένη και η ίδια αναπολούσε τη φτωχή, βασανισμένη ζωή της, ενώ μουρμούριζε απελπισμένα "Θε μου, γιατί να έλθει στον κόσμο κι αυτό;"
Μετά από ώρες έπνιξε με τα ίδια της τα χέρια το άτυχο μωρό που ίσα έβγαινε η ασθματική του ανάσα.

Έτσι διέπραξε το πρώτο φονικό, που κανείς δεν το υποψιάστηκε μια και το νεογέννητο φαινόταν πως δεν είχε αντοχές για ζήση και κατ' επέκταση το σθένος εκείνο που απαιτείται έναντι της δουλοπρέπειας, οπότε ο θάνατος λυτρωτής για το ίδιο και περσότερο για τους φτωχούς και άτυχους γονείς που γέννησαν θηλυκό, κατά τη γνώμη και τον στοχασμό της Φραγκογιαννούς. Πεπεισμένη των δεινών που έμελλε να πάθει το κάθε θηλυκό που άθελά του γεννιόταν, έλεγε: "Έτσι του 'ρχεται τ' ανθρώπου την ώρα που γεννούνται να τα καρυδοπνίγει. Και ακόμα την άκουγαν να λεει κατά καιρούς -καλύτερα να μη υπανδρεύεται κανείς. Η δε συνήθης ευχή της προς τα μικρά κορίτσια ήτο: να μη σώσουν."

Μήπως από λύπηση στον φτωχό Γιάννη Περιβολά και στην φιλάσθενη γυναίκα του, που όλο θηλυκά γεννούσε, δεν έριξε τις δυο μικρές του κόρες στη στέρνα; Όμως και αυτό το φονικό δεν έβαλε σε υποψίες μια και η ίδια δικαιολογήθηκε πως τυχαία περνούσε κατά κει κι αυτά παίζοντας πέσανε μέσα στην κατάμεστη στέρνα, ενώ η αλήθεια είναι ότι με τα ίδια της τα χέρια τα βούλιαξε..

Και μπροστά στα μάτια της παίζοντας η μικρή Ξενούλα σκύβοντας στο πηγάδι δεν έπεσε μέσα, και κείνη αντέδρασε αμέσως έτσι από ένστικτο ως άνθρωπος να σώσει το παιδί, όμως αυτόματα η δεύτερη σκέψη ήταν εκείνη που βαθιά μέσα της υπαγόρευε - τα κορίτσια να μη σώσουν-

Το ένα φονικό μετά το άλλο σαν έπνιξε το βρέφος του βοσκού Γιάννη του Λυρίγκου, που 'χε γυναίκα βαριά άρρωστη κι όλο "κοριτσούδια" γεννούσε..

Θα συνέχιζε καταπώς φαίνεται το μακάβριο έργο της η "φόνισσα", όμως την υποψιάστηκαν οι αρχές και την πήραν στο κυνήγι δυο χωροφύλακες, όμως μαζί μ' αυτούς την καταδίωκαν και οι ερινύες και σαν τ' αγρίμι έτρεχε και κρυβόταν ανάμεσα σε λόχμες και είχε σκοπό να φτάσει στην ακτή να πηδήσει πάνω στο βράχο όπου το εκκλησάκι του Αγίου Σώστη και το ερημητήριο του παπά Ακακίου και κει να εξομολογηθεί. Έφτασε σ' αυτό το επικίνδυνο σημείο όπου το παλιρροϊκό κύμα όλο και ανέβαινε και τα πόδια της γλιστρούσαν στην άμμο. άκαρπες οι προσπάθειές της, αν και είχε μόνο δέκα βήματα για να φτάσει, γιατί ήδη το νερό είχε φτάσει στο στέρνο της και δεν είχε έδαφος να πατήσει.. έτσι γονάτισε και ενώ την έπνιγε το αλμυρό-πικρό νερό το βλέμμα της αντίκρισε έναν έρημο αγρό, που της είχαν δώσει προίκα όταν την κουκούλωναν με γάμο οι γονείς της και είπε τις τελευταίες λέξεις της: Ω' να το προικιό μου.

Ένα "θρίλερ" με μια προσωπικότητα που ο ίδιος ο συγγραφέας φαίνεται να αφουγκράζεται, να λυπάται, όταν την αναφέρει ως ταλαίπωρη γραία και δυστυχή.
Ευγενία Μακαριάδη.